Sytuacja na rynku zbóż

Czwartek, 26 sierpnia 2021 r.

Z informacji uzyskanych od Oddziałów Terenowych KOWR (stan na 20 sierpnia 2021 r.) wynika, że na obszarze całego kraju żniwa były bardzo zaawansowane, a w niektórych rejonach zostały już zakończone. W tym roku plony zbóż są zróżnicowane regionalnie i w dużej mierze wyższe na glebach lepszych. Skup zbóż przebiega sprawnie, bez zastojów.

Prognozy zbiorów zbóż

W sezonie 2021/2022 globalne zbiory zbóż (bez ryżu) według prognozy USDA mogą wzrosnąć o 3%, do blisko 2,26 mld ton. USDA prognozuje, że w sezonie 2021/2022 światowe zapotrzebowanie na zboże może zwiększyć się o 2%, do 2,27 mld ton[1], z powodu przewidywanego dalszego rozwoju produkcji mięsa, zwłaszcza wieprzowiny w Chinach i Wietnamie (wzrost odpowiednio o 10% i 9%[2]).
Wzrost zbiorów zbóż przewidywany jest również w UE. W 2021 r. unijna produkcja zbóż jest szacowana na poziomie 292 mln ton, o 4% wyższym niż w 2020 r.
W Polsce według wstępnego szacunku GUS powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi w 2021 r. wyniosła około 6,3 mln ha i była o 1% mniejsza niż przed rokiem[3].
Wstępnie GUS oszacował, że plony zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wyniosą 43,2 dt/ha, o 4% mniej od ubiegłorocznych, co przełoży się prawdopodobnie na niższe zbiory. Plony poszczególnych zbóż GUS ocenił następująco: pszenicy ozimej na 52,3 dt/ha, a pszenicy jarej – 40,4 dt/ha (w obu przypadkach o 3% niżej niż w 2020 r.); żyta na 33,8 dt/ha (o 4% niżej); jęczmienia ozimego na 49,1 dt/ha, a jęczmienia jarego na 38,6 dt/ha (niżej odpowiednio o 4% i 3%); pszenżyta ozimego na 43,6 dt/ha, a pszenżyta jarego na 34,9 dt/ha (niżej odpowiednio o 3% i 4%).
Tegoroczne zbiory zbóż podstawowych z mieszankami (bez kukurydzy, prosa i gryki) wg GUS mogą ukształtować się na poziomie 27,4 mln ton, o 4% niższym. Zbiory pszenicy oszacowano na 12,3 mln ton wobec 12,6 mln ton w 2020 r. Zbiory żyta mogą obniżyć się o 13% do 2,6 mln ton, a pszenżyta – o 11%, do 5,5 mln ton. Pozostałych zbóż może zostać zebrane więcej niż przed rokiem.

Przebieg żniw w Polsce

Zgodnie z informacjami z OT Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (według stanu na 20 sierpnia 2021 r.) na obszarze całego kraju żniwa były bardzo zaawansowane, a w niektórych rejonach zostały już zakończone. Dużym utrudnieniem dla rolników w prowadzeniu prac żniwnych były niestabilne warunki pogodowe z dużą ilością opadów deszczu. Lokalnie w kraju po ulewnych deszczach występują problemy z wjazdem na niektóre działki. Plony zbóż są zróżnicowane regionalnie i w dużej mierze wyższe na glebach lepszych.
Na terenie wszystkich województw skup zbóż przebiega sprawnie, bez zastojów. Podmioty skupujące wykazują duże zainteresowanie zakupem zboża i są przygotowane do odbioru ziarna od rolników. Jednak w oczekiwaniu na wyższe ceny, cześć rolników, którzy już zebrali ziarno dobrej jakości decyduje się na jego przechowywanie.

Sytuacja cenowa w okresie żniw

O cenach transakcyjnych na rynku zbożowym decydują m.in. takie czynniki jak: podaż ziarna na rynku lokalnym, jakość zbóż, a także koszty transportu. Duże znaczenie w kształtowaniu cen zbóż w Polsce mają także możliwości sprzedaży za granicą i popyt eksportowy. Na ceny uzyskiwane przez krajowych przedsiębiorców na rynku międzynarodowym oddziałują wahania kursu złotego, przede wszystkim w stosunku do euro i dolara amerykańskiego.

Rozpoczęcie tegorocznych zbiorów spowodowało spadek cen zbóż. W krajowym skupie w lipcu 2021 r. cena pszenicy (według danych GUS) ukształtowała się na poziomie 857 zł/t, o 12% niższym niż w poprzednim miesiącu.
Za żyto przeciętnie uzyskiwano 692 zł/t, o 15% mniej niż miesiąc wcześniej. W tym czasie cena jęczmienia ogółem obniżyła się o 19%, do 701 zł/t.
W porównaniu z cenami sprzed roku ziarno żyta było droższe o 25%, pszenicy – o 20%, a jęczmienia – o 17%.

Obrót towarowy ziarnem w Polsce jest częścią jednolitego rynku europejskiego.
W związku z tym o cenach zbóż na rynku krajowym decydują nie tylko relacje wynikające z produkcji, podaży i popytu, ale także relacje na innych rynkach, zwłaszcza krajów ościennych.

W sierpniu 2021 r. notowane opóźnienia w zbiorach pszenicy we Francji oraz problemy z jakością windują ceny dostaw do portów. Dodatkowo w niemieckich portach, premie oferowane przez eksporterów utrzymują się bardzo wysokich poziomach, z uwagi na duży popyt eksportowy. Ceny zbóż w Polsce kształtują się przede wszystkim pod wpływem sytuacji na rynku unijnym. Według danych ZSRIR MRiRW przeciętna cena zakupu[4] pszenicy konsumpcyjnej w dniach 9–15 sierpnia 2021 r. wyniosła 898 zł/t, a żyta konsumpcyjnego – 673 zł/t. Ceny te były o około 6 % wyższe niż tydzień wcześniej, ale niższe niż przed miesiącem odpowiednio o 4% i o 8%. W porównaniu z notowaniami sprzed roku pszenica była o 28% droższa, a żyto o 36% droższe.

Cena jęczmienia paszowego ukształtowała się na poziomie 745 zł/t, o 1% wyższym niż przed tygodniem, o 5,5% wyższym niż miesiąc wcześniej i o 23% wyższym niż przed rokiem

Po żniwach decydujący wpływ na ceny będzie miał popyt na ziarno. Ceny zbóż w Polsce będą podążały za zmianami na rynkach zagranicznych, a ich górny poziom będzie ograniczany ceną ziarna w imporcie.

[1] Prognozy zbiorów zbóż (bez ryżu) na świecie, w WNP i w UE według United States Department of Agriculture (USDA) – Grain: World Markets and Trade, August 2021.

[2] Prognoza FAO – Food Outlook Biannual report on global food markets June 2021 – Meat and Meat Products.

[3] Informacja Sygnalna GUS, Wstępny szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2021 r., opublikowana 30 lipca 2021 r.

[4] Średnie ceny netto (bez VAT) płacone dostawcom przez wybrane przedsiębiorstwa dokonujące zakupu zbóż.